10 procent van de vrouwen lijdt – vaak zonder het te weten – aan endometriose, en dat kan de vruchtbaarheid beïnvloeden
Extreme menstruatiepijn, bekkenpijn en pijn tijdens de seks: drie symptomen van de aandoening endometriose, waar ongeveer één op de tien vrouwen aan lijdt. Bij deze aandoening groeit weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder. Wat is endometriose en hoe is het om ermee te leven?
“Endometriose is de aanwezigheid van weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies op plaatsen buiten de baarmoeder,” zegt Denise Pelikan, gynaecoloog bij het HMC Endometriosecentrum (HEC) uit. “Meestal in de onderbuik, maar het kan ook voorkomen in de bovenbuik, bijvoorbeeld op het middenrif of in een litteken na een keizersnede, maar het kan zelfs in de borstholte (longen) voorkomen.”
Hoe het komt dat 1 op de 10 vrouwen in de vruchtbare levensfase endometriose heeft en hoe het ontstaat, is niet precies duidelijk. Volgens de gynaecoloog kunnen factoren zoals erfelijkheid of stoornissen in de afweer een rol spelen. “We zien het vaker bij vrouwen met moeders en zussen die ook last hebben van endometriose,” zegt Pelikan. “Maar ook stoornissen in de afweer en menstruatiebloed dat in de buikholte terechtkomt, lijken een rol te spelen.”
Klachten vaak niet herkend
Een 16-jarige scholiere met aanhoudende buikpijn. Een 28-jarige docente, die 15 maanden na het stoppen met de pil nog niet zwanger is en een 39-jarige tandartsassistente met helder bloedverlies. Drie endometriose-patiënten doen hun verhaal in een recent artikel van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Veel vrouwen hebben volgens de gynaecoloog klachten die niet worden herkend als passend bij endometriose. Dat veel verschillende symptomen kunnen duiden op endometriose, maakt het volgens haar zo lastig dat het gemiddeld 7 jaar duurt voordat de diagnose wordt gesteld.
De gynaecoloog ziet dagelijks vrouwen – van jong tot ouder - die worden verwezen met klachten die zouden kunnen passen bij endometriose. Pelikan: “Het gaat om klachten als pijn bij de menstruatie, pijn bij het plassen, chronische bekkenpijn, pijn bij het vrijen, pijn bij de ontlasting, prikkelbare darm, verminderde vruchtbaarheid, bekkenpijn of rugpijn met uitstraling, bloed bij de ontlasting of vermoeidheid. Belangrijk is te weten dat de klachten niet alleen tijdens een menstruatie voorkomen, maar ook continu aanwezig kunnen zijn. Vrouwen die denken dat ze klachten hebben die passen bij endometriose of hierover twijfelen kunnen een zelftest doen op de website van Haaglanden MC.”
Endometriose kan gevaarlijk zijn als het te laat ontdekt wordt. “Dan kan er bijvoorbeeld sprake zijn van orgaanschade aan de darm of de urineleider,” zegt Pelikan. “Daarom is het van belang dat iedere vrouw met klachten een uitgebreide vragenlijst invult, een gesprek met gespecialiseerde verpleegkundige en gynaecoloog krijgt en dat er gynaecologisch onderzoek en een echo worden verricht. Na het eerste bezoek is vaak al duidelijk of er wel of geen sprake is van endometriose. We willen vrouwen dus niet laten schrikken, maar wel bewust ervan maken.”
Er bestaan verschillende behandelingen voor endometriose. Welke behandeling geschikt is, hangt af van de wensen van de vrouw en de ernst van de klachten. Pelikan: “Wij vinden het belangrijk om niet alleen te behandelen met medicijnen (hormonen en pijnstillers), maar om ook te kijken naar dieet, leefstijl en zo nodig bekkenfysiotherapie en psychologische ondersteuning aan te bieden. Bij het type behandeling speelt een eventuele kinderwens natuurlijk een grote rol. Wanneer de endometriose verder gevorderd is, kunnen wij het weefsel weghalen met een operatie.”
Verminderde vruchtbaarheid
Wanneer er verklevingen ontstaan rondom de de baarmoeder, de eileiders en de eierstokken, kan endometriose leiden tot verminderde vruchtbaarheid. Maar er zijn nog meer factoren die invloed hebben op de vruchtbaarheid bij endometriose. “Bijvoorbeeld de ongunstige invloed van ontstekingseiwitten op het milieu in de buik, waardoor de zaadcel minder goed in staat is om de eicel te bevruchten,” aldus Pelikan, “maar ook de veranderde gevoeligheid voor bepaalde hormonen, waardoor de eisprong belemmerd kan worden of een vermindering van het aantal eicellen door cystes of operaties aan de eierstokken.”
Bij vrouwen met endometriose en een kinderwens is het belangrijk een goed beeld te hebben van de ernst van de endometriose, zodat kan worden ingeschat hoeveel invloed de ziekte heeft op de kans om zwanger te worden.